Mateusz
Pakuła

Urodzony w 1983 r., pisarz i reżyser teatralny

Absolwent dramaturgii na Wydziale Reżyserii Dramatu w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Krakowie. Studiował polonistykę (specjalność wiedza o kulturze) na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz filozofię na Uniwersytecie Łódzkim.

Jako prozaik zadebiutował książką Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję, która została uznana za jedną z najciekawszych książek 2021 roku, otrzymała Nagrodę Krakowa Miasta Literatury UNESCO, Pióro Roku Debiut literacki 2021 i ArtRage Award, nominowana do Odkryć Empiku, Nagrody Literackiej Gdynia i Nagrody Literackiej im. Witolda Gombrowicza (wyróżniona rezydencją w Vence), znalazła się także w finałowej piątce europejskiej nagrody Prix Grand Continent.

Publikacje

Proza: Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję (2021), Skóra po dziadku (2024).

Wydał sześć książek z dramatami: zbiór Chaos pierwszego poziomu (2020), Wieloryb The Globe (2016), zbiór Panoptikos (2015), dyptyk Na końcu łańcucha (2012), Kowboj Parówka i trzy inne sztuki (2012) oraz Biały Dmuchawiec. Pięć sztuk teatralnych (2010).

Jego sztuki są regularnie publikowane w miesięczniku Dialog. Tłumaczono je na angielski, niemiecki, czeski, hiszpański, węgierski i ukraiński. Sztuka Smutki tropików znalazła się w 2015 roku w niemieckojęzycznej antologii polskich sztuk współczesnych „…anfangen zu erzahlen”. Neues Polnisches Theater Eine Auswahl.

Ważniejsze realizacje teatralne

  • Złote płyty (prapremiera – Teatr Muzyczny Capitol we Wrocławiu, reż. M. Pakuła, 2024);
  • Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję (prapremiera – Teatr Łaźnia Nowa w Krakowie / Teatr Żeromskiego w Kielcach, reż. M. Pakuła, 2023);
  • Lem vs P. K. Dick (prapremiera – Teatr Łaźnia Nowa w Krakowie, reż. M. Pakuła, 2020);
  • Chaos pierwszego poziomu (prapremiera – Narodowy Stary Teatr im. H. Modrzejewskiej w Krakowie, reż. M. Pakuła, 2020);
  • Pluton p-brane (prapremiera – Teatr Łaźnia Nowa w Krakowie, reż. M. Pakuła, 2018);
  • W ogień! (prapremiera na Festiwalu Genius Loci w Zakopanem i w Teatrze im. J. Słowackiego w Krakowie, reż. W. Klemm, 2018)
  • Wieloryb the Globe (prapremiera – Międzynarodowy Festiwal Boska Komedia / Teatr Łaźnia Nowa w Krakowie / Teatr Stary w Lublinie, reż. E. Rysova, 2016-2017);
  • Kowboj Parówka (prapremiera – Teatr Łaźnia Nowa w Krakowie, reż. W. Loga-Skarczewski, 2016; kolejne realizacje: słuchowisko – Teatr Polskiego Radia, reż. M. Pakuła, 2017);
  • Lordy: Lord Kantor / Lord Milord / Lord Herling (prapremiera – Teatr Żeromskiego w Kielcach, reż. E. Rysová / M. Pakuła, 2015),
  • Lord Bemol (prapremierowy koncert – Międzynarodowy Festiwal Boska Komedia, muzyka: Z. Skolias i A. Skolias).
  • Lord Kantor (słuchowisko Radia Kraków – prapremiera: otwarcie nowej Cricoteki, reż. M. Pakuła, 2014);
  • Jungle people (prapremiera – PWSFTviT w Łodzi, reż. P. Świątek, 2014; kolejne realizacje: Teatr Polskiego Radia, reż. M. Pakuła, 2018; Teatr Animacji w Poznaniu, reż. M. Pakuła, 2019);
  • Twardy gnat, martwy świat (prapremiera – Teatr Żeromskiego w Kielcach, reż. E. Rysová, 2014);
  • Smutki tropików (prapremiera – Międzynarodowy Festiwal Boska Komedia / Teatr Łaźnia Nowa w Krakowie, reż. P. Świątek, 2013; kolejne realizacje: Teatr Rozbrak w Bytomiu, reż. K. Kostrzewa, 2016, Teatr Polski we Wrocławiu, reż. K. Łęcka, 2019);
  • Mój niepokój ma przy sobie broń (prapremiera – Teatr Żeromskiego w Kielcach, reż. J. Mark, 2013; kolejne realizacje: AT wydział w Białymstoku, reż. A. Biziuk, 2015, AST w Krakowie, reż. W. Loga-Skarczewski, 2018);
  • Na końcu łańcucha (prapremiera – Teatr Osterwy w Lublinie, reż E. Rysová, 2012);
  • Źle ma się kraj (prapremiera – Teatr Polski w Bydgoszczy, reż. W. Szczawińska, 2012);
  • Wejście Smoka. Trailer (prapremiera – Teatr Łaźnia Nowa w Krakowie, reż. B. Szydłowski, 2011, kolejne realizacje: Czytelnia Dramatu ACK UMCS, reż. D. Adamczyk, 2012);

Jako dramaturg i autor adaptacji

  • Śnieg wg Orhana Pamuka (Teatr Łaźnia Nowa w Krakowie, reż. B. Szydłowski, 2021)
  • Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną wg Doroty Masłowskiej (Teatr im. J. Słowackiego w Krakowie, reż. P. Świątek, 2019)
  • Konformista 2029 wg Alberto Moravii (Teatr Łaźnia Nowa w Krakowie, reż. B. Szydłowski, 2018);
  • Rękopis znaleziony w Saragossie wg Jana Potockiego (Teatr Kochanowskiego w Opolu, reż. P. Świątek, 2014);
  • Paw królowej wg Doroty Masłowskiej (Stary Teatr w Krakowie, reż. P. Świątek, 2012);

Nagrody

Spektakl na podstawie Jak nie zabiłem…, w adaptacji i reżyserii Mateusza Pakuły, otrzymał:

 

  • Grand Prix 16. Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego Boska Komedia a aktorską nagrodę indywidualną otrzymał Szymona Mysłakowski – za najlepszą drugoplanową rolę męską
  • Grand Prix 29. Ogólnopolskiego Konkursu na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej (dla wszystkich twórców i wykonawców spektaklu) oraz nagrody indywidualne:
    • Nagroda dla Mateusza Pakuły za tekst;
    • Nagroda aktorska dla Wojciecha Niemczyka;
    • Nagroda aktorska im. Jana Świderskiego dla Szymona Mysłakowskiego;
    • Nagroda dla Pauliny Góral za reżyserię światła;
  • Grand Prix XXII Ogólnopolskiego Festiwalu Dramaturgii Współczesnej „Rzeczywistość Przedstawiona” w Zabrzu oraz
    • Nagrodę Publiczności – najlepszy spektakl w plebiscycie;
    • Nagrodę Jury Młodych;
  • Grand Prix 32. Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego „Bez Granic” w Cieszynie;
  • Nagrodę Specjalną 63. Kaliskich Spotkań Teatralnych (dla zespołu aktorskiego w składzie Andrzej Plata, Wojciech Niemczyk, Jan Jurkowski, Szymon Mysłakowski i Marcin Pakuła) oraz
    • Nagrodę Publiczności – najlepszy spektakl Festiwalu;
    • Nagrodę Dziennikarzy dla Andrzeja Platy;
  • Nagrodę za najlepszy spektakl 31. Plebiscytu Publiczności o „Dziką Różę” oraz
    • Nagrodę Dziennikarzy dla najlepszego aktora – Andrzeja Platy
    • Nagrodę Stowarzyszenia im. Jana Karskiego „Sztuka i współczucie” dla Mateusza Pakuły;
  • Nominacja do nagrody Mocarty RMF Classic 2023 w kategorii Wydarzenie roku (razem z m.in. netflixowym hitem serialowym 1670)

 

Pozostałe nagrody

 

  • Nominowany do Paszportów Polityki 2024 w kategorii Teatr.
  • Nominowany do Olśnień Onetu 2024 w kategorii Teatr.
  • Laureat Gdyńskiej Nagrody Dramaturgicznej (7. Konkurs o Gdyńską Nagrodę Dramaturgiczną – za tekst Smutki tropików) oraz pięciokrotny finalista tego Konkursu.
  • Wielokrotny finalista Ogólnopolskiego Konkursu na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej i trzykrotny laureat:
    • 29. edycji tego Konkursu (Grand Prix, nagroda za tekst)
    • 27. edycji tego Konkursu (nagroda indywidualna za tekst Stanisław Lem vs Philip K. Dick oraz zespołowa za realizację – reżyseria, scenografia, światło, muzyka – spektaklu na podstawie tego tekstu);
    • oraz 19. edycji tego Konkursu (wyróżnienie indywidualne za tekst Mój niepokój ma przy sobie broń).
  • Laureat Nagrody Specjalnej miesięcznika Teatr (nagroda zespołowa dla realizatorów) – za spektakl Wieloryb the Globe – „o unikatowej wartości artystycznej i humanistycznej”.
  • Laureat nagrody Don Kichot za debiut reżyserski w Teatrze Polskiego Radia.
  • Finalista „Talentów Trójki” 2013.
  • Nominowany do nagrody TVP Kultura „Gwarancje Kultury” za najbardziej obiecujący debiut 2010 roku (za zbiór Biały Dmuchawiec. Pięć sztuk teatralnych).
  • Stypendysta Ministra Kultury (Stypendium „Młoda Polska” 2014) oraz Miasta Krakowa (Stypendium Artystyczne 2010 i 2023 w kategorii literatura).